Vogelreizen
Lente vogelreizen
De lente is zonder twijfel de beste periode om vogels te observeren. De meeste zomergasten zijn al gearriveerd van hun wintergronden en zijn actief bezig met de voorbereidingen voor het broedseizoen. Door de korte vegetaties op de velden en in de moerassen en het open kronendak in het bos is vogelkijken plezieriger dan in de zomer. Grote trappen bijvoorbeeld gaan in de zomer vaak schuil achter het hoge gras. Een algemene soort als de Appelvink levert in de zomer toch nogal eens problemen op terwijl ze in het voorjaar gemakkelijk zijn te observeren. Hetzelfde geldt voor die kleine beestjes als de Sperwergrasmus, Buidelmees en Withalsvliegenvanger, die zich in de zomer in struiken, in het riet of in het dichte kronendak verschuilen, terwijl ze in het voorjaar vanaf een zichtbaar punt zitten te zingen.
Een groot aantal vogelsoorten kan worden verwacht in en rond de visvijvers, moerassen en de steppen op de poesta. Met echte ‘oostelijke’ soorten als de Keizerarend en de Sakervalk gaat het dankzij beschermingsprojecten rap bergopwaarts in Hongarije. De kans om deze spectaculaire vogels te zien, is elk jaar groter. Het gebeurt nog maar zelden dat ze tijdens een dagexcursie geheel ontbreken. Met de Roodpootvalk gaat het om onbekende redenen minder goed, maar deze is zo talrijk dat ze tijdens een tocht op de Hongaarse Steppen altijd wordt waargenomen. Hetzelfde geldt voor de exotische Scharrelaar, de Hop en de Kleine Klapekster. Grote trappen staan natuurlijk altijd op het verlanglijstje. Lokale gidsen helpen een handje om deze -letterlijk en figuurlijk ‘zware’- soort te vinden.
Zowel de natuurlijke moerassen als de visvijvers bieden het oog de fraaie afwisseling, die het Hongaarse laagland zo kenmerkt. Ook het spectrum aan vogels verschilt natuurlijk totaal van die van de kurkdroge steppen. Alle reigers (behalve Koereiger) broeden er en zelfs de verscholen levende Roerdomp en Woudaap zijn regelmatig te zien. Grote en Kleine Zilverreiger, Kwak, Ralreiger en Purperreiger zijn algemene soorten. Hetzelfde geldt voor Lepelaars en ook de Zwarte Ibis laat zich steeds vaker zien. Daarnaast is de Dwergaalscholver met een opmars bezig in Europa. In Hongarije broeden al enkele honderden paren. Langs de Tisza en bij de visvijvers moet de hemel natuurlijk worden afgezocht naar de zeker niet zeldzame Zeearendend. Regelmatig vliegen boven de visvijvers en moerassen alle drie soorten moerassterns door elkaar, waarvan de algemene Witwangstern en de mooiste, de Witvleugelstern ‘oostelijke’ soorten zijn.
In de heuvels mag je je verheugen op negen soorten spechten. De Witrugspecht is de zeldzaamste, maar wordt toch regelmatig waargenomen. Alle andere soorten zijn op of in de buurt van Farm Lator aanwezig. Zo broedt er al jaren een paartje Middelste Bonte Specht in de boomgaard, een geliefd object bij fotografen. In het voorjaar is de felle zang van de Draaihals en de melancholieke zang van de Grijskopspecht in de tuin van uw accommodatie vaak te horen. De toename van de Keizerarend op de poesta geeft aan dat er een opportunist schuilt in deze soort. Immers, van origine broedt hij in uitgestrekte en stille bosgebieden. We kunnen hem dus zeker ook tegenkomen tijdens excursies in de beboste middelgebergtes. Er broeden zelfs twee paren in de nabijheid van Farm Lator. Deze zijn bijna dagelijks boven ons domein te zien! Verder hopen we natuurlijk altijd op een Schreeuwarend, een Slangenarend en een Steenarend en als je de goede plekken kent, dan lukt dat regelmatig. Kleine Vliegenvlangers vindt je vaak op dezelfde plekken als de Witrugspecht, in donkere valleien met een stroompje en veel dood hout. De Withalsvliegenvanger leeft daar ook, maar is veel algemener en m.b.v. de zang gemakkelijk op te sporen.
Bestemmingen: De Lentereizen brengen ons naar de Bukk bergen (3 dagen), Borsod Mezoseg steppe en wetlands (2 dagen), Hortobagy steppe en wetlands (1 dag)
Doelsoorten: Grote trap, Sakervalk, Roodpootvalk, Keizerarend, Steenarend, Grauwe Kiekendief, Oeraluil, Oehoe, Ransuil, Scharrelaar, Bijeneter, Hop, Witrug-, Zwarte- en Grijskopspecht, Withals- en Kleine vliegenvanger, Ralreiger, Kwak, Zwarte ooievaar, Dwergaalscholver, Sperwergrasmus, Zwartkoprietzanger, Waterrietzanger, Buidel- en Baardmees, Klein Waterhoen, Kraanvogel, Witwang- en Witvleugelstern, Griel en vele andere soorten (gemiddeld 160 soorten).
Herfst vogelreizen
Meer dan 100.000 Kraanvogels verblijven in oktober meerdere weken in de Hortobagy, op weg naar hun winterbestemmingen. De invlucht van deze grote aantallen Kraanvogels naar hun slaapplaatsen is ronduit spectaculair, maar er is meer om opgewonden van te raken in deze periode. Eveneens tienduizenden ganzen (Grauwe ganzen, Kolganzen en Rietganzen) roesten samen met vele watervogels in de visvijvers of de omringende steppen. Regelmatig bevinden zich Dwergganzen en Roodhalsganzen tussen deze zwermen. En ook de Zeearend is een frequente bezoeker van de visvijvers. Dit is teven de periode waarin zeldzaamheden als Morinelplevier, Regenwulpen, Dunbekwulpen, Poelruiters en Franjepoten te gast zijn in de Hortobagy. De moerassen, maar ook de gedraineerde visvijvers trekken veel doortrekkers en wintergasten aan: Zilverplevier, Goudplevier, Kemphaan (meestal met meer dan 50000 in het gebied aanwezig), Grutto, Zwarte Ruiter, Bosruiter, Witgatje enz.. Tot de late trekkers behoren Visarend, Zomertaling, Zwartkoprietzanger en Griel.Ter aanvulling behoren Arendbuizerd, Ruigpootbuizerd, Smelleken, Visarend en Steppekiekendief tot de mogelijkheden. Tijdens de herfstreizen speuren we ook naar Grote trappen, die in deze periode in grote groepen op de omgeploegde akkers foerageren. Sakervalken en Keizerarenden zijn natuurlijk ook nog aanwezig.
Ook tijdens de herfst zijn de beboste middelgebergtes zeer de moeite waard. We zullen er een aantal dagen vertoeven. Alleen al de bontgekleurde bossen en fraaie landschappen maken een bezoek de moeite waard. Appelvinken en Raven zijn kenmerkende soorten voor de Hongaarse middelgebergtes. Er is ook een kans op Waterspreeuw, Grijze gors, Oehoe en Oeraluil. De Witrugspecht staat op het verlanglijstje samen met andere spechten als de Syrische-, Grijskop-, Zwarte-, Middelste bonte- en Kleine bonte specht. Een bijzonder fenomeen tijdens deze herfstperiode zijn de spechten in de tuinen van onze accommodatie. Alle soorten spechten (inclusief de zeldzame Witrug) komen er foerageren op walnoten en appels. In deze periode is het ook vrij gemakkelijk om vuurslamanders te vinden. Bovendien kijken we op de steppes uit naar de roodbuikvuurpad en andere amfiebieen.
Bestemmingen: Hortobagy steppe en wetlands (2 dagen), Borsod Mezoseg steppe en wetlands (2 dagen), Bukk bergen (1 dag)
Doelsoorten: Kraanvogels, Grote trap, Dwergganzen, Arendbuizerd, Sakervalk, Keizerarend, Zeearend, Steenarend, Smelleken, Blauwe Kiekendief, Ransuil, Oeraluil, Griel, Roodkeelpieper, Dwergaalscholver, Morinelplevier, Buidelmees, Baardman, Syrische Bonte Specht, Grijskopspecht, Witrugspecht, Klapekster etc. (gemiddeld 120 soorten)
De Kraanvogels
De Kraanvogels komen tijdens de trek nog niet zo lang door Hongarije. Althans niet in dit soort aantallen. Zij ontdekten enkele tientallen jaren geleden de visvijvers als veilige slaapplaats, nagenoeg vrij van roofdieren en mensen. Sindsdien neemt het aantal vogels dat de Hortobagy als tijdelijk verblijf in de herfst bezoekt hand over hand toe, tot we het nu een der grootste samenscholingen van Kraanvogels in Europa kunnen noemen, misschien wel de grootste. Ongeveer de helft van de vogels slaapt in een hele grote visvijver, die speciaal voor de Kraanvogels is gedraineerd. Normaal laat men de visvijvers in nazomer of herfst leeglopen om karpers te oogsten, maar in dit geval wordt t.a.v. het tijdstip rekening gehouden met de Kraanvogels. De vogels vliegen ‘s ochtends massaal uit naar de akkers en graslanden ten Noorden van de slaapplaats om er tegen zonsondergang weer terug te keren. Zij doen zich daar o.a. tegoed aan frisse juist ontkiemde wintertarwe en mais. Op een goede locatie op deze ‘invliegroute’, kun je 30 tot 40000 vogels zien overvliegen. Het decor wordt doorgaans gevormd door een hele grote rode zon. Zeer bijzonder! Diverse gasten van Farm Lator zijn van mening dat de Kraanvogeltrek in de Hortobagy spectaculairder is dan in andere delen van Europa. Ten eerste doordat het ‘massaler’ is, maar tevens omdat hier ook nog zoveel anders is te zien.